Moody's i beklerken...

Kredi derecelendirme kuruluşları dış kaynak talep eden tüm ülkelerin hem ihtiyaç duyduğu hem de çekindikleri kuruluşlardır. Hükümetler tahvil ihracı yaparken en az iki büyük kredi derecelendirme şirketine başvurarak çıkarılacak tahvillerin risk ağırlığını belirlemek isterler. Banka, sanayi şirketi gibi kurumsal başvurular, ülke notu paralelinde değerlendirdiklerinden önde gelen kredi derecelendirme şirketleri Türkiye'nin döviz ve yerel para cinsinden kredi değerini periyodik olarak ölçerler.

Moodys's, Standart & Poor's ve Fitch ile birlikte "Big Three" (büyük üç ) olarak adlandırılır. 1909 yılında John Moody tarafından kurulmuş olan şirket tahvil derecelendirme kitapçıkları hazırlamaya başladı. 1975 yılında ABD SPK'sı SEC tarafından Ulusal İstatistik Derecelendirme Organizasyonu olarak belirlenen Moody's 2000 yılına kadar Dun & Bradstreet tarafından yönetildi. Günümüzde %92'si kurumsal yatırımcıların sahip olduğu şirketin en büyük ortağı Warren Buffet'ın sahip olduğu dünyanın en büyük ikinci holding şirketi olan Berkshire Hathaway'dir.

Moody's 16 Mayıs 2013'te Türkiye'nin döviz cinsinden kredi notunu Baa3 Durağan seviyeye yükselterek yatırım yapılabilir ( investment grade ) hale getirmişti. Bu not ile Fitch'in ardından ikinci bir kredi derecelendirme şirketi Türkiye'nin tahvil derecesini yatırım yapılabilir hale dönüştürmüştü.

16 Mayıs 2013'teki Moody's raporunda not artırımı gerekçesi olarak; 

1- Ekonomi ve kamu finansal göstergelerindeki geçmiş performans ve gelecekteki gelişme beklentileri,

2- Türkiye'deki yapısal ve kurumsal reformların devamının, uluslararası sermaye hareketlerindeki şoklara karşı kırılganlıkları azaltmaya yol açacağı beklentisini belirtmişti.

Görünümün durağan olmasını ise ; Moody's in kamu finansmanında ihtiyatlı tutumun sürdürüleceği ve uygulanan yapısal ve kurumsal reformların arkasındaki desteğin devam edeceği beklentisine sahip olmasıydı.

Peki Moody's 2013 yılında hangi göstergelerimizi beğenerek notumuzu yükseltti ? 

1- 2009 yılından itibaren kamu borç yükü 10 puan azalışla GSYIH'nın %36 seviyesine gerilemesi,

2- Toplam kamu borcundaki yabancı para oranı 2003 yılında %46.3'ten 2012'de %27.4'e gerilemesi,

3-Kamunun ihraç ettiği yabancı para cinsinden tahvillerin vadesi 4,6 yıldan 9 yıla çıkması,

4- Kamu gelir sisteminin son yıllarda iyileşme göstermesi ve ve gelirlerin büyüme rakamlarının 2 puan üzerinde artış göstermesi,

5- Geniş kapsamlı kurumsal reform programının ülkenin dış kırılganlığını uzun vadede azaltacağını beklemesi,

6- Enerjinin cari açıktaki payının azaltılması, tasarruf oranının yükseltilmesi ve toplam verimliliğin artrılması ile ilgili hükümet politikalarının olması,

2013 not artışında özetle; temel ekonomik ve kamu finansal göstergelerinde Baa3 ratingi alan rakiplerine karşı daha güçlü durumda olmasıydı. Ekonomik çeşitliliği, büyüme beklentisi benzer ülkelere göre daha güçlüydü. 

Ancak notumuzun arttığı yılda dahi Türkiye; yüksek “cari açık” ve “dış kırılganlık göstergesi “ ( ülkenin ödenecek kısa vadeli yabancı para cinsinden borçlarının brüt döviz rezervlerine oranı ) yatırım yapılabilir ülkeler arasında en yüksek seviyede olduğu belirtilmişti.

Moody’s, Türkiye’nin Baa3 seviyesinin daha üzerine çıkma ihtimalini kısa vadede az görürken özellikle, kamu maliyesindeki olumlu gelişmelerin terse dönmesi ve yabancı sermaye akımlarındaki ani bir duraksamanın not indirimi yaratabileceğini belirtmişti.

11 Nisan 2014’te Moody’s Görünümü Negatif Yapmıştı…

Moody’s 11 Nisan 2014’te Türkiye’nin not görünümünü durağandan negatife çekti.

Buna gerekçe olarak da;

1-    Ülkenin yabancı para finansmanının artan politik belirsizlik ve düşük global likitide nedeniyle baskı altına olduğunu, bunun da yabancı ve yerel yatırımcı güveninde bozulmaya sebep olması,

2-    Politik karışıklığın sebep olduğu orta vadeli büyüme trendindeki belirsizlikti.

Moody’s, güçlü maliye politikasının, kamu borçlarının GSYIH içindeki payını azalttığını belirtirken, borçlardaki yabancı para payındaki düşüşüne dikkat çekmişti.

Moody’s in politik belirsizlik yanında cari açığa ek olarak 2014’teki 163 milyar USD’lik faiz ve ana para ödemelerinin tansiyonun artması halinde sorun teşkil edebileceğini belirtmişti.

Dış kırılganlık göstergesinin ( Kısa Vadeli Dış Borç Ödemeleri / Brüt Döviz Rezervleri) 2014 yılında %173’e çıkmasını beklediğini ve oranın aynı gruptaki ( yatırım yapılabilir ) ülkeler arasında en yüksek değerde olduğunu belirtmişti.

Not düşürmek için; kamu maliyesinde zayıflama veya artan politik istikrarsızlık ve dış finansmanda şiddetlenen baskı, artan riskler dolayısıyla yabancı sermaye akışının ani bir şekilde durması haline dikkat çekmişti. Ayrıca Türkiye’nin ihracatında rekabet gücünden kaynaklanan azalmalar da rating üzerinde baskı kurmaktadır diye belirtmişti.

  

Moody’s Not Kararını 10 Nisan 2015’te Açıklayacak 

Yukarıda yazmış olduğum Moody’s in 2013 ve 2014 değerlendirmeleri 2015 raporuna ışık tutacaktır.

Buna göre;

1-    Kamu maliyesinde 2015 ilk iki ayda herhangi bir bozulma yok. Ancak; düşen büyüme ve azalan ithalatın vergi gelirlerinde azalış yaratma ihtimali vardır. Ayrıca dış boru yüksek özel sektörün kur artışlarının ardından yüksek finansal gider yazdığı görülecektir. Bu durum da kurumlar vergisinde ciddi bir azalış meydana getirecektir.

2-    En çok dikkat ettiği ve 2014 için  %173 olarak beklediği “dış kırılganlık göstergesi” nin 2015’te %180’nin üzerinde olması bekleniyor.

3-    Politik istikrarsızlığın arttığı veya azaldığını 7 Haziran 2015’teki milletvekili seçimlerinde anlayacağız.

4-    Yabancı sermaye akışında ani bir durma olmamakla beraber, Şubat ayından itibaren ciddi oranda yavaşladığı görülüyor.

Sonuç olarak; Moody’s in daha önce uyarı yaptığı kriterlerden “dış kırılganlık” ve “sermaye akışlarındaki yavaşlama” yumuşak ve eleştirilerin haklı olduğu bölgeler. Kamu maliyesi cari rakamlara göre bozulmadı ancak 2015’in geri kalanında bozulma beklentisi yüksek. Politik belirsizliği bir parametre olarak göstermesi ise erken.

Sonuçta piyasaların hemen hemen tamamı Moody’s ten herhangi bir not indirimi beklemiyor. Ancak yukarıdaki maddeler not indirimine %50 şans tanıyor…

Bu süreçte herhangi bir not indirimi gelmese dahi 2015 yılındaki her değerlendirme öncesi hop oturup hop kalkacağız gibi..

Düşünmeden konuşmanın cezası, sonradan düşünmeye mahkum olmaktır.

Latin Atasözü

Bol kazançlar,

Taner ÖZARSLAN